Αρρυθμίες

Τι είναι οι αρρυθμίες;

Οι περισσότεροι άνθρωποι παρουσιάζουν φυσιολογικό ρυθμός της καρδιάς, ο οποίος ονομάζεται φλεβοκομβικός και παράγεται από ένα εσωτερικό φυσικό καρδιακό βηματοδότη, τον φλεβόκομβο. Αναλόγως τις ανάγκες που έχει κάθε φορά ο οργανισμός, η καρδιακή συχνότητα αυξομειώνεται. Οι αυξομειώσεις αυτές δεν γίνονται απότομα, αλλά σταδιακά και αρμονικά με τη συνολική λειτουργία του σώματός μας. 

Όταν ο ρυθμος  της καρδιάς  διαταράσσεται, ο φλεβόκομβος παύει να λειτουργεί σωστά και παρουσιάζεται αρρυθμία που μπορεί να έχει τη μορφή ταχυκαρδίας , βραδυκαρδίας  ή ακόμα και παύσεων. Η κατάσταση αυτή γίνεται αντιληπτή ως αίσθημα παλμών ή κόπωσης και τάσης προς λιποθυμία. Γενικά, οι αρρυθμίες χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τις υπερκοιλιακές και τις κοιλιακές αρρυθμίες.

Ποια αίτια προκαλούν τις αρρυθμίες;

Πολλές φορές οι αρρυθμίες συμβαίνουν χωρίς να υπάρχει κάποιος λόγος. Κάποιες άλλες φορές μπορεί να προκληθούν από κάτι που προκαλεί διέγερση στην καρδιά, όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ, η καφεΐνη, το άγχος ή διάφορα διεγερτικά σκευάσματα που περιέχουν καφεΐνη.  Ακόμα, καταστάσεις που μειώνουν την ικανότητα του μυοκαρδίου να λειτουργεί ομαλά και φυσιολογικά, όπως η υπέρταση, η στεφανιαία νόσος, το έμφραγμα και η καρδιακή ανεπάρκεια. Τέλος, ορμονικές διαταραχές του οργανισμού όπως  υποθυρεοειδισμός – υπερθυρεοειδισμός, διαταραχές των γυναικείων ορμονών, μπορούν να προκαλέσουν αρρυθμίες.

Τι συμπτώματα προκαλούν οι αρρυθμίες;

Τα συμπτώματα που προκαλούν οι αρρυθμίες δεν είναι τα ίδια σε όλα τα άτομα. Ορισμένοι άνθρωποι νοιώθουν έντονα και ενοχλητικά συμπτώματα, ενώ κάποιοι άλλοι δεν εμφανίζουν τίποτα. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι τα παρακάτω:

1. Το φτερούγισμα στο στήθος
2. Η ταχυκαρδία
3. Η βραδυκαρδία
4. Η δύσπνοια
5. Ο βήχας
6. Η ζαλάδα
7. Η τάση για λιποθυμία ή λιποθυμία
8. Ο πόνος στο στήθος

Πώς γίνεται η διάγνωση των αρρυθμιών;

Οι αρρυθμίες μπορούν να διαγνωστούν με διάφορους τρόπους.  Η πρώτη μέθοδος είναι το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ).  Στο ΗΚΓ καταγράφεται σε χαρτί ή σε οθόνη η ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή . Με αυτή την εξέταση μπορούμε να διαπιστώσουμε τόσο τον ρυθμό όσο και την καρδιακή συχνότητα. Σε πιο σύνθετες καταστάσεις και όταν δεν μπορεί να τεθεί διάγνωση από το απλο ΗΚΓ, υπάρχουν πιο εξειδικευμένες εξετάσεις που βοηθούν στο να αποκαλυφθεί η αρρυθμία. Αυτές συνοψίζονται στις παρακάτω :

1. Holter ρυθμού: Η συσκευή αυτή λειτουργεί σαν ένα συνεχές ηλεκτροκαρδιογράφημα που καταγράφεται σε μια εσωτερική μνήμη τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας όσο και της νύχτας. Διαρκεί συνηθως 24-48 ώρες και φοριέται κάτω από τα ρούχα αποτελούμενο από ένα καταγραφικό με διαστάσεις κινητού τηλεφώνου και καλώδια που έρχονται σε επαφή με το θώρακα του εξεταζόμενου μέσω ειδικών αυτοκόλλητων patch. Με το τέλος της καταγραφής το μηχάνημα αφαιρείται από τον καρδιολόγο κι αναλύεται στον υπολογιστή όπου ο ιατρός διαπιστώνει ενδεχόμενες αρρυθμίες καθώς και το είδος αυτών.
2. Το τεστ κοπώσεως: Όταν ασκούμαστε η καρδιά επιταχύνει φυσιολογικά. Το τεστ κοπώσεως χρησιμοποιείται για να βοηθήσει στην εξακρίβωση αρρυθμιών που προκαλούνται από την κόπωση και δεν έχουν σχέση με τη φυσιολογική αυτή διαδικασία επιτάχυνσης λόγω άσκησης.
3. Η ηλεκτροφυσιολογική μελέτη: Σε αυτή τη μέθοδο που διενεργείται σε πολύ σύνθετες περιπτώσεις και μοιάζει αρκετά με τη στεφανιογραφία σαν διαδικασία, ειδικά  ηλεκτρόδια μπαίνουν διαμέσου ενός θηκαριού από τη μηριαία φλέβα και φτάνουν στις δεξιές κοιλότητες της καρδιάς. Μέσω αυτών ο καρδιολόγος μπορεί να διαπιστώσει αν η καρδιά έχει την τάση να παρουσιάζει αρρυθμίες, καθώς και το είδος αυτών. Τέλος, με αυτή την εξέταση μπορεί να εντοπιστεί το σημείο της καρδιάς που ευθύνεται για την αρρυθμία και να θεραπευτεί μέσω κατάλυσης (ablation), όπου είναι δυνατόν.

Τι επιπλοκές μπορούν να δημιουργήσουν οι αρρυθμίες;

Οι επιπλοκές των αρρυθμιών εξαρτώνται από το είδος αυτών. Η θρόμβωση, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, η ταχυμυοκαρδιοπάθεια (καρδιακή ανεπάρκεια), ακόμα και το συγκοπτικό επεισόδιο κι ο αιφνίδιος θάνατος είναι επιπλοκές που μπορεί να εμφανιστούν σε περίπτωση που δεν γίνει διάγνωση και θεραπεία τους. Βέβαια υπάρχουν και καλοήθεις αρρυθμίες που δεν παρουσιάζουν επιπλοκές. Σε κάθε περίπτωση η εξέταση από καρδιολόγο θα διαγνώσει το είδος της αρρυθμίας καθώς και τους κινδύνους αυτής.

Ποιες θεραπείες υπάρχουν για τις αρρυθμίες;

Δεν χρειάζονται όλες οι αρρυθμίες θεραπεία, γι’αυτό το λόγο όταν ο γιατρός διαγνώσει την αρρυθμία, θα πρέπει να εξακριβώσει τον τύπο της. Οι θεραπείες για τις αρρυθμίες είναι διάφορες:  φάρμακα, εμφύτευση συσκευών, εγχείρηση κ.α. Αναλυτικότερα:

Φάρμακα

1. : Για τη θεραπεία των αρρυθμιών χορηγούνται διάφορα φάρμακα. Τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα είναι οι β’ αναστολείς, τα αντιαρρυθμικά φάρμακα κι αντιπηκτικά για την πρόληψη θρόμβων.
2. Βηματοδότης: Ο βηματοδότης είναι μια συσκευή που εμφυτεύεται στο σώμα, η οποία βοηθάει στη ρύθμιση της βραδυκαρδίας. Λειτουργεί με μπαταρία και τοποθετείται υποδερμικά στο θώρακα κατά τη διάρκεια μιας μικρής χειρουργικής επέμβασης. Ένα ή περισσότερα μονωμένα καλώδια ξεκινουν από τη συσκευή και φτάνουν διαμέσου μιας φλέβας στη δεξιά πλευρά της καρδιάς, όπου αγκιστρώνονται μόνιμα με τη βοήθεια ακτινοσκόπησης. Όταν ο βηματοδότης εντοπίσει αργό χτύπο ή παύση, εκπέμπει ηλεκτρικά σήματα που διεγείρουν την καρδιά να επιταχύνει. Στους περισσότερους βηματοδότες υπάρχει ένας αισθητήρας που τους απενεργοποιεί, αν η καρδιακή συχνότητα είναι πάνω από το φυσιολογικό επίπεδο και ενεργοποιείται πάλι όταν ο καρδιακός παλμός μειωθεί πολύ.
3. Εμφυτεύσιμος Απινιδωτής: Είναι μια συσκευή που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της κοιλιακής ταχυκαρδίας ή της κοιλιακής μαρμαρυγής. Εμφυτεύεται υποδερμικά στο θώρακα και λειτουργεί με μπαταρία. Από αυτήν ξεκινούν καλώδια που φτάνουν μέσα από μια φλέβα στις κοιλότητες της καρδιάς. Η συσκευή αυτή προκαλεί ένα ηλεκτρικό σοκ στην καρδιά, όταν αισθανθεί επεισόδιο κοιλιακής αρρυθμιας και αποκαθιστά το φυσιολογικό ρυθμό. Αυτή η συσκευή πολλές φορές λειτούργει και ως βηματοδότης.
4. Αυτόματος εξωτερικός απινιδωτής: Η συσκευή αυτή κάνει την ίδια δουλειά με τον εμφυτεύσιμο απινιδωτή, με τη διαφορά ότι είναι εξωτερική. Έχει το ίδιο μέγεθος με ένα φορητό υπολογιστή και στέλνει μία ηλεκτρική εκκένωση στην καρδιά διαμέσου ηλεκτροδίων (paddles) που εφαρμόζονται στο εξωτερικό θωρακικό τοίχωμα. Με αυτό τον τρόπο ο ρυθμός της καρδιάς μπορεί να επανέλθει στο φυσιολογικό. Χρησιμοποιούνται κυρίως στα νοσοκομεία σε επείγουσες περιπτώσεις θανατηφόρων αρρυθμιών που προκαλούν αιμοδυναμική αστάθεια.
5. Κατάλυση μέσω καθετήρα: Είναι η θεραπεία που προτιμάται ιδίως για  αρρυθμίες που δεν ανταποκρίνονται στην φαρμακευτική αγωγή και υποτροπιάζουν συχνά. Ειδικά  ηλεκτρόδια μπαίνουν διαμέσου ενός θηκαριού από τη μηριαία φλέβα και φτάνουν στις δεξιές κοιλότητες της καρδιάς. Στη συνέχεια εντοπίζεται το σημείο της καρδιάς που προκαλεί την αρρυθμία και μέσω του καθετήρα μεταδίδεται υψίσυχνο ρεύμα που το καυτηριάζει αδρανοποιόντας το. Η επέμβαση γίνεται με μικρή αναισθησία ή με κάποιο τοπικό αναισθητικό.