Η υπέρταση είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα προβλήματα υγείας στις ημέρες μας και αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο, στεφανιαία νόσο, καρδιακή και νεφρική ανεπάρκεια. Η καταγραφή της γίνεται με δύο ( 2 ) αριθμούς, τον μεγαλύτερο αριθμό, που μας δείχνει τη συστολική πίεση ή αλλιώς τη «μεγάλη» πίεση και τον μικρότερο αριθμό, που μας δείχνει τη διαστολική πίεση ή αλλιώς τη «μικρή» πίεση. Στα ενήλικα άτομα, ως υπέρταση ορίζεται η συστολική πίεση από 135 mmHg και πάνω και η διαστολική από 85 mmHg και πάνω.
Πού οφείλεται η υπέρταση και ποιοι παράγοντες την πυροδοτούν;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η υπέρταση είναι αγνώστου αιτίας (ιδιοπαθής) και σχετίζεται κυρίως με την κληρονομικότητα. Άτομα, των οποίων και οι δύο γονείς είναι υπερτασικοί, έχουν πιθανότητα, πάνω από 70%, να παρουσιάσουν υπέρταση. Ακόμα, σημαντικοί παράγοντες που την πυροδοτούν αποτελούν η παχυσαρκία, το άγχος, το κάπνισμα και το αλκοόλ, η υπερβολική λήψη καφείνης, η έλλειψη σωματικής άσκησης και η καθιστική ζωή, η αυξημένη πρόσληψη αλατιού.
Η υπέρταση αυτού του είδους εμφανίζεται συνήθως μετά την ηλικία των 40 ετών. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που η υπέρταση οφείλεται σε κάποια ασθένεια, όπως η χρόνια νεφροπάθεια, η άπνοια στον ύπνο, η στένωση των νεφρικών αρτηριών, η στένωση του ισθμού της αορτής, το σύνδρομο Cushing. Αυτή η υπέρταση ονομάζεται δευτεροπαθής και χρήζει αντιμετώπισης της αιτίας που την προκαλεί.
Τι συμπτώματα παρουσιάζει η υπέρταση;
Η υπέρταση ανακαλύπτεται συνήθως σε τυχαία μέτρηση της πίεσης, καθώς δεν παρουσιάζει χαρακτηριστικά συμπτώματα. Τα συμπτώματα που μπορεί να έχει ένα άτομο, παρουσιάζονται σε περιπτώσεις βαριάς υπέρτασης, δηλαδή με υπερτασική κρίση. Αυτά είναι η έντονη κεφαλαλγία, η οποία συνήθως εντοπίζεται στην ινιακή περιοχή.
Υπάρχουν και άλλα συμπτώματα, μη ειδικά, που σχετίζονται με την υπέρταση και είναι η ζάλη, η εύκολη κόπωση, το αίσθημα παλμών, η διαλείπουσα χωλότητα, η πολυουρία, η νυκτουρία και η ανικανότητα. Πολλές φορές τα συμπτώματα αυτά είναι ενδείξεις για υπερτασική καρδιοπάθεια και δευτεροπαθή υπέρταση.
Πώς μπορεί να διαγνωστεί η υπέρταση και τι εξετάσεις χρειάζονται;
Αρχικά, η διάγνωση της υπέρτασης περιλαμβάνει την καταγραφή του πλήρους ιατρικού ιστορικού του ασθενούς και την κλινική εξέταση. Η κλινική εξέταση πραγματοποιείται με ακρόαση της καρδιάς και των πνευμόνων, ψηλάφηση και ακρόαση της κοιλιακής χώρας και ψηλάφηση των περιφερικών αρτηριών.
Οι μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης γίνονται τόσο σε ύπτια όσο και σε όρθια θέση. Στη συνέχεια είναι δυνατόν να ζητηθούν περαιτέρω εξετάσεις που περιλαμβάνουν ηλεκτροκαρδιογράφημα, ακτινογραφία θώρακος, triplex καρδιάς, εξετάσεις αίματος και ούρων.
Σε πιο εξειδικευμένες περιπτώσεις, ιδιώς αν υπάρχει υποψία δευτεροπαθούς υπερτασης, είναι δυνατόν να ζητηθούν από το γιατρό βυθοσκόπηση οφθαλμών, triplex νεφρικών αρτηριών, ούρα 24ώρου καθώς και επίπεδα διαφόρων ορμονών.
Ποιες είναι οι επιπλοκές της υπέρτασης;
Η υπέρταση παρουσιάζει κάποιες σοβαρές επιπλοκές, οι οποίες επηρεάζουν άμεσα την καρδιά, τις αρτηρίες, το κεντρικό νευρικό σύστημα και τους νεφρούς. Πιο συγκεκριμένα, τα άτομα με υπέρταση έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εκδηλώσουν διάφορα καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως στεφανιαία νόσο, έμφραγμα, καρδιακή ανεπάρκεια και μεγαλύτερες πιθανότητες για ισχαιμικά και αιμορραγικά επεισόδια, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, στένωση καρωτίδας, βλάβες του αμφιβληστροειδούς κ.α.
Ποιες θεραπείες υπάρχουν για την υπέρταση;
Η θεραπεία για την υπέρταση βασίζεται κυρίως στην αλλαγή του τρόπου ζωής και τη φαρμακευτική αγωγή. Σε ασθενείς με ελαφριά υπέρταση, προτείνεται η αλλαγή και βελτίωση του τρόπου ζωής και διατροφής, αρχικά χωρίς φαρμακευτική αγωγή. Η θεραπεία αυτή συνιστάται στη διακοπή του καπνίσματος, τη μείωση του βάρους σε υπέρβαρα άτομα, την τακτική σωματική άσκηση, την αποφυγή αλκοόλ και τη μείωση του αλατιού.
Η αγωγή αυτή ακολουθείται για περίπου 3 με 6 μήνες. Οι ασθενείς με πίεση υψηλότερη από 135/85 mmHg πρέπει να ακολουθήσουν φαρμακευτική αγωγή, έτσι ώστε να μειωθεί. Η φαρμακευτική αγωγή (αντιυπερτασική αγωγή) διαφέρει από ασθενή σε ασθενή, καθώς συνυπολογίζονται διάφοροι παράγοντες, όπως το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς, η ηλικία, η σοβαρότητα της υπέρτασης κ.α. Ορισμένα από τα φάρμακα που χορηγούνται για να καταπολεμηθεί η υπέρταση είναι οι οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης, οι αναστολείς των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης, οι ανταγωνιστές ασβεστίου, τα διουρητικά φάρμακα κ.α.
Πώς μπορούμε να προφυλαχτούμε από την υπέρταση;
Η υγιεινή διατροφή μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισης υπέρτασης, καθώς και η καθημερινή ήπια σωματική άσκηση. Πιο συγκεκριμένα, το διαιτολόγιο και η καθημερινότητα μπορεί να διαμορφωθεί ως εξής:
- Η χαμηλή θερμιδική διατροφή
- Η μείωση πρόσληψης αλατιού
- Η μείωση πρόσληψης αλκοόλ και διακοπή καπνίσματος
- Η καθημερινή ήπια σωματική άσκηση ( π.χ. βάδισμα )